Doğal ortamda çocuğumun dil gelişimini nasıl destekleyebilirim?
YANIT BEKLEMEDEN MODEL OLMA: Temel hedef çocuğun sözcük dağarcığını doldurmak veya çocuğun sizi taklit ederek ifade edici dil becerilerini geliştirmesini sağlamaktır. Çocuktan herhangi bir yanıt beklemeden çocuğa uygun dilsel girdi sunulur.
SÖZCÜK BOMBARDIMANI: Sözcük sayısı sınırlı olan çocuklarda kullanılabilecek en temel stratejilerden birisidir. Çocuğun gelişim düzeyine göre öğretmen ve aile birlikte hedef sözcükler ya da sözcük öbekleri (2-3 sözcüklü cümle öbekleri) belirler. Belirlenen hedef sözcükler hem okulda hem de evde doğal ortamda sunulur.
PARALEL KONUŞMA: Çocuk ile aynı ortamda iken ondan herhangi bir yanıt beklemeden çocuğun yaptıklarının, dil beceri düzeyine uygun bir şekilde ifade edilmesidir.
KENDİ KENDİNE KONUŞMA: Çocuk ile aynı ortamda iken ondan herhangi bir yanıt beklemeden, yetişkinin kendi yaptıklarını çocuğun dil düzeyine uygun bir şekilde ifade etmesidir.
SEÇENEK SUNMA: İki ya da daha fazla seçenek arasından (oyuncak, etkinlik, nesne) çocuğun birini seçmesi için ona soru sorulur. Seçenek sunma ile çocuğun ilgisi ve liderliği takip edilir.
GENİŞLETMELER KULLANARAK MODEL OLMA: Çocuğun kullandığı dilsel çıktıya sözcük ekleyerek veya dilsel çıktı üzerinde düzeltmeler yaparak model olma.
KARŞILIKLI ETKİLEŞİM BECERİLERİ: Çocuğunuzla etkileşime girerken neşeli olmalı, eğlenmeli ve ona yardımcı olmalısınız. Karşılıklı etkileşim nedir? Sadece sözcükler değildir. Yüz yüze olma, göz kontağı kurma, ortak dikkate sahip olma ve iletişim ortağının fikirlerine karşılık verilmesini içerir.
SIRA ALMA BECERİLERİ: Çocuğunuz sohbete aktif olarak katıldığı zaman daha ilgili olacaktır. Eşit sıra almak sohbette dengeyi destekler.
SÖZEL ÖVGÜ KULLANIMI: Çocuğunuza gösterdiğiniz ilgi ve dikkat, çocuğunuz için herhangi bir oyuncaktan, etkinlikten, yiyecek ya da içecekten daha anlamlı ve önemlidir. Çocuğunuza yaptığı iyi şeyler hakkında övgü ifadeleri kullandığınızda olumlu geri dönütler alırsınız.
ÖĞRETİCİ SORULAR: Sorduğunuz soru çeşitleri çocuğunuzun daha fazla konuşması için kapıyı açan ya da kapatan sorular olabilir. Doğru soru çeşitleri çocuğunuzu daha uzun cümleler kurmaya, daha fazla sözcük çeşidi kullanmaya cesaretlendirebilir. Yine de her zaman çok fazla soru kullanmamalısınız! Aşırı soru sorduğunuzda çocuğunuz kendini test ediliyormuş gibi hissedeceğinden, çocuğunuz sizden uzaklaşabilir ve konuşma hevesi kırılabilir. Sorular bilgi istemek içindir. Bu nedenle çocuğumuza ‘evet, hayır’ gibi kısa cevaplı sorular yerine açık uçlu sorular sormalıyız.
Uzm. Dkt. Berk Horzum
Dil ve Konuşma Terapisti